Πέμπτη 18 Δεκεμβρίου 2008

Οι Έλληνες επιστήμονες διαπρέπουν στο εξωτερικό

Πόσοι και πόσοι συμπατριώτες μας δεν περηφανεύονται όταν Έλληνες που δουλεύουν στο εξωτερικό διαπρέπουν;

Brain Drain, ή αλλιώς η «κατάρα» των φτωχών χωρών.

Ο ορισμός του Brain Drain είναι η μετανάστευση ατόμων με υψηλή εκπαίδευση ή ειδίκευση (επιστημόνες, τεχνίτες ή εργάτες οι οποίοι είναι ειδικευμένοι σε ένα τομεά, ακόμα και ανθρώποι των γραμμάτων) από φτωχότερες χώρες σε πλουσιότερες. Η μετανάστευση αυτή είναι εύκολα κατανοητή, οι μετανάστες αποκτούν πολύ καλύτερες συνθήκες εργασίας (όχι μόνο από πλευρά μισθού αλλά και από εργασιακό περιβάλλον).

Θεωρείται κατάρα επειδή για την εκπαίδευση τους η αρχική χώρα ξόδεψε σημαντικά ποσά, δηλαδή έκανε μία επένδυση, και τους καρπούς της επένδυσης τους κερδίζει μία άλλη χώρα η οποία δεν ξόδεψε τίποτα. Ακόμα χειρότερα αυτοί οι άνθρωποι παράγουν περισσότερο πλούτο από τον μέσο όρο. Η επένδυση αυτή πάει χαμένη αν ο μετανάστης δεν γυρίσει ποτέ στην χώρα του για να εργαστεί και το μόνο κέρδος είναι τυχόν εμβάσματα που στέλνει πίσω. Το Brain Drain μπορεί να ονομαστεί και «κυριλέ» μετανάστευση. Οι μετανάστες μπορούν να βρουν πολύ καλές δουλειές στην χώρα τους, δεν είναι απελπισμένοι , και στην χώρα υποδοχής τους έχουν καλύτερες δουλείες, άρα ανληκουν και σε καλύτερη κοινωνική τάξη, από την πλειοψηφία των νέων συμπατριωτών τους.

Υπάρχει όμως και η άποψη που λέει πως το Brain Drain μακροπρόθεσμα μπορεί να είναι θετικό για τις φτωχότερες χώρες γιατί όσοι φεύγουν και πετυχαίνουν σε άλλες χώρες δημιουργούν ένα κίνητρο στους συμπατριώτες τους για να δουλέψουν ή να σπουδάσουν. Έτσι θα μπορέσουν να τους αντιγράψουν δηλαδή το Brain Drain δημιουργεί πρότυπα σε μία κοινωνία.

Τέλος υπάρχει και η «υπερτατική» κριτική (από την άκρα αριστερο-δεξιά) στο Brain Drain η οποία λέει πως οι μετανάστες ξεπουλιούνται, προδίδουν την χώρα τους για λίγα χρήματα παραπάνω, ή ότι οι πλούσιες χώρες εκμεταλεύονται την «αφρόκρεμα» των φτωχότερων χωρών. Αυτές τις αφήνω ασχολίαστες.

Για να κλείσω με την περιγραφή, το Brain Drain δεν είναι αποκλειστικά μονόδρομος από τον τρίτο κόσμο προς τον πρώτο αλλά συμβαίνει και ανάμεσα στις χώρες του πρώτου κόσμου. Είναι χαρακτηριστικό πως πολλές δεκάδες χιλιάδες επιστήμονες της Ε.Ε. μεταναστεύουν κάθε χρόνο στις ΗΠΑ. Ο λόγος είναι αυτός που ανέφερα στην αρχή: καλύτερες συνθήκες εργασίας.

Για να γυρίσω στο μύθο μας πράγματι πολλοί Έλληνες αποφασίζουν και μεταναστεύουν σε χώρες της Δυτικής Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής. Πολλοί από αυτούς μάλιστα καταφέρνουν και διαπρέπουν στον τομέα τους. Ο μύθος αφήνει αόριστο τον αριθμό τους, που έτσι και αλλιώς τον αγνοώ. Λογικό, είναι μύθος όχι επιστημονική έρευνα άρα δεν χρειάζεται στοιχεία ίσα-ίσα που αυτά είναι επικίνδυνα για την ύπαρξη του.

Η άποψη μου είναι η ακόλουθη: το γεγονός ότι πολλοί συμπατριώτες μας φεύγουν από την χώρα μας και αναζητούν καλύτερες συνθήκες εργασίας οφείλεται στην αποτυχία μας σαν κοινωνία. Αποτυχία επειδή δεν μπορούμε να προσφέρουμε σε ένα επαγγελματία τις ιδανικές συνθήκες εργασίας. Άρα όσοι περισσότεροι «Έλληνες επιστήμονες διαπρέπουν στο εξωτερικό» τόσο μεγαλύτερη είναι η αποτυχία μας σαν κοινωνία – χώρα.

11 σχόλια:

Γιάννης Καραμήτρος είπε...

Η έλλειψη έμπνευσης συνεχίζεται :(

Οπότε πήρα ένα κείμενο από το παλιό μου blog.

Odysseas είπε...

Μπορείς να μου εξηγήσεις γιατί σ'αρέσει να ξύνεις πληγές??? :-)

Εδώ να πούμε πως εδώ και μερικά χρόνια η ΕΕ έχει αρχίσει να δίνει αρκετά χρήματα για να αντιστρέψε αυτό το brain drain (κυρίως προς τις ΗΠΑ) και από προσωπικά παραδείγματα που ξέρω σε κάποιο βαθμό το καταφέρνει.

Εμείς εδώ στην Ουγκάντα δεν έχουμε τέτοια προβλήματα όμως γιατί έχουμε τα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου. Είναι μάλιστα τόσο καλά που τα κλείνουμε 6 μήνες/χρόνο για να μην παθαίνει κόμπλεξ το ΜΙΤ. Α, ξέχασα να πω πως ένας άλλος λόγος που δεν έχουμε πρόβλημα είναι ότι βοηθάμε και χρηματοδοτούμε νέους επιστήμονες. Η διαδικασία αυτή μάλιστα είναι αξιοκρατική και διαφανής (όπως όλα εδώ στην Ουγκάντα) και βραβεύονται πάντα οι καλύτεροι. (θα ανεβάσω σχετικό ποστ σήμερα-αύριο).

Βοήθειά μας.

Γιάννης Καραμήτρος είπε...

Οδυσσέα
Δεν ήθελα να ξύσω πληγές αλλά μιας και δεν έχω έμπνευση καταφεύγω στην εύκολη λύση δηλαδή να παίρνω παλιά post από το παλιό μου blog.

Όσον αφορά την Ουγκάντα πολύ φοβάμαι πως σε λίγο καιρό θα μας ξεπεράσουν άσε που μπορεί να έχουν μία αστική τάξη που να αξίζει αυτό τον χαρακτηρισμό. Σταματάω εδώ γιατί δεν κατάφερα να βγάλω VISA για ΗΠΑ και είμαι απίστευτα τσαντισμένος. Θα μου πεις: Ας πρόσεχες να είχες βγάλει Βέλγικη υπικοότητα όταν μπορούσες ή να μην είχες γυρίσει στα νεόπλουτα Βαλκάνια...

Υ.Γ. Χάρηκα πάρα πολύ που έδειξες συνιάλα ζωής!

gnik είπε...

Τι λές ρε Γιάννη
Τόσο δύσκολη έχει γίνει η visa για τα states ??
Μήπως έπρεπε να την ζητήσεις για ¨ιατρικούς¨ λόγους ?
Συνήθως έτσι περνάει.

Odysseas είπε...

Κι εγώ χαίρομαι που γύρισες σπίτι σου! Γιατί δεν πήρες visa??? Πρώτη φορά το ακούω αυτό!

Υ.Γ.: Ανέβασα ποστ.

ManBlogg είπε...

Χαιρετώ αγαπητέ Γιάννη.
Μερικά πράγματα που μου φαίνονται παράδοξα που θίγεις με το κείμενό σου...
Τι "λογική" έχει κάποιος να είναι περήφανος για την επιτυχία κάποιου άλλου; Αυτό πάει στη διαπίστωσή σου "Πόσοι και πόσοι συμπατριώτες μας δεν περηφανεύονται όταν Έλληνες που δουλεύουν στο εξωτερικό διαπρέπουν;".
Είναι κάπως σα να είναι κάποιος περήφανος που έχει "πετυχημένους" φίλους... Δε στέκει βέβαια και υπογραμίζει ακόμα περισσότερο την "αποτυχία" του ίδιου.
Δύστυχώς (ή ευτυχώς για κάποιους) έτσι είναι. Όταν υπάρχει μια σχετική ευκολία μετακίνησης και μια χώρα δεν είναι ανατολική Γερμανία για παράδειγμα, θα πρέπει να αναμένει ότι θα είναι εκτεθειμένη στον "ανταγωνισμό" προσέλκυσης ταλέντου. Αν δεν προσφέρει τις κατάληλες συνθήκες (στην προκειμένη Ελληνική περίπτωση, απαράδεκτα μετριότατες συνθήκες σε όλα τα επίπεδα ανεξαιρέτως) στους πολίτες της είναι δικαίωμα και ανάγκη των πολιτών της να αναζητήσουν το μέρος εκείνο που κάνει τη ζωή τους πιο εύκολη/ανθρώπινη.

Πάντως αν η Αμερική και συγκεκριμένα το INS συνεχίζει να κάνει τη μετακίνηση δύσκολη σε ανθρώπους σαν και σένα, όπως περιγράφεις με τη βίζα, χωρίς ουσιαστικό λόγο (μετά τις 9/11 τα πράγματα γίναν πολύ πιο δύσκολα) τότε ίσως η Ευρώπη να καταφέρει να σταθεί ως άλλος πόλος έλξης ταλέντου και δυναμικού. Εγώ προσωπικά δεν το βλέπω, η Ευρώπη έχει πολλές μα πολλές άλλου είδους δυσκαμψίες, οσφυοκαμψίες και αγκυλώσεις για να μπορέσει ως σύνολο να σταθεί ως πόλος δημιουργίας, ελευθερίας σκέψης και ευημερίας για τον υπόλοιπο κόσμο κάπως όπως είναι η Αμερική μετά το 2ο παγκόσμιο πόλεμο κυρίως. Εξάλου έχω την αίσθηση ότι η "διαρροή" Ευρωπαϊκών "μυαλών" που μεταναστεύουν Αμερική δεν πρέπει να έχει φοβερές διακυμάνσεις μετά το 2ο παγκόσμιο πόλεμο. Αυτοί ό,τι και να κάνει η Ευρώπη νομίζω θα εξακολουθούν να θέλουν να πειραματιστούν με την άλλη μεριά του Ατλαντικού. Οπότε μιλάμε κυρίως για τον ανταγωνισμό προσέλκυσης ταλέντου από Ασία.
Αυτό που βλέπω πιο πιθανό, στην εξαιρετική περίπτωση που οι ΗΠΑ γίνουν δύσκολος μεταναστευτικός τόπος, είναι την παραμονή των Ασιατών (που παρέχουν ένα από τα μεγάλύτερα ρεύματα ταλέντου) στην Ασία.

Γιάννης Καραμήτρος είπε...

@gnik
Δεν νομίζω πως είναι τόσο δύσκολο απλώς το άφησα για την τελευταία στιγμή.

@Οδυσσέα
Όπως έγραψα και προηγουμένος άργησα και είχα συμπληρώσει ένα έγγραο με λάθος τρόπο. Δηλαδή με το χέρι αντί με υπολογιστή.

Το post σου θα το διαβάσω όταν πάω στο γραφείο.

@ManBlogg
"Τι "λογική" έχει κάποιος να είναι περήφανος για την επιτυχία κάποιου άλλου" Καμία φυσικά και όπως είχε πει ένας γνωστός μου σε ένα άλλο που χαιρόταν για ένα τρίτο: "Μην χαίρεσαι για τις χαρές των άλλων".

Δεν έχω άποψη για τα ταλέντα της Ασίας πάντως είμαι σίγουρος πως η Ε.Ε. δεν μπορεί να ανταγωνιστεί τις Η.Π.Α. σε αυτό τον τομέα. Οι λόγοι είναι πολλοί με τον κυριότερο πως οι Η.Π.Α. ήταν από πάντα χώρα μεταναστων.

heinz είπε...

Πράγμα που αποδεικνύει ότι περίτρανα, ότι η κουλτούρα, δεν αφορά ανθρώπους, λαούς, έθνη, αλλά το τρόπο που διασυσχετίζονται σε ένα ορισμένο πλαίσιο (π.χ. στην Ελλάδα).

Το πρόβλημα είναι της Ελλάδας, όχι των Ελλήνων (και αντίστοιχα για Τούρκους, Ινδούς κ.ο.κ.).

Πως λύνεται όμως;
Ιδέα δεν έχω... Αργά και βασανιστικά υποψιάζομαι...

Γιάννης Καραμήτρος είπε...

Heinz
Θα συμφωνήσω μαζί σου.

Meropi είπε...

Γιάννη μου,
πέρασα να σου πω ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ και ΚΑΛΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ. Να περάσεις όμορφα με όσους αγαπάς.

Γιάννης Καραμήτρος είπε...

Μερόπι. Σε ευχαριστώ πολύ και σου ανταποδίδω τις ευχές, όσον για το που θα γιορτάσω την πρωτοχρονιά μπορείς να το δεις στο επόμενο post μου αλλά μιας και είσαι τακτική αναγνώστρια μου δεν θα εκπλαγείς :)